Gruczoł potowy
| glandulae sudoriferae | |
| |
| Narządy | |
|---|---|
| Prekursor | |
Gruczoły potowe (łac. glandulae sudoriferae) – gruczoły cewkowate ssaków. Uchodzą wprost na powierzchni ciała lub do mieszka włosowego. Ich wydzieliną jest pot, który jest bezbarwny lub zabarwiony (czerwony u hipopotamów i kangurów, niebieskawy u dujkerów). Gruczoły te są silnie zredukowane u ssaków drapieżnych. Gruczoły potowe wydzielają pot, który poza wodą zawiera zbędne związki powstałe w procesie przemian metabolicznych. Pot jest płynem o odczynie kwaśnym, złożonym głównie z wody (98%); ponadto zawiera on ok. 0,8% roztworu fizjologicznego chlorku sodu oraz niewielką ilość mocznika, kwasu moczowego i amoniaku.
Istnieją dwa główne rodzaje gruczołów potowych. Różnią się one budową, pełnioną funkcją, mechanizmem wydzielania, rodzajem potu, miejscem występowania na ciele oraz występowaniem u różnych gatunków:
- gruczoły ekrynowe, uchodzące bezpośrednio na powierzchnię skóry, rozmieszczone są prawie na całym ciele człowieka (najwięcej na dłoniach, podeszwach stóp i głowie; najmniej w okolicach tułowia i kończyn). Stanowią główną formę chłodzenia ciała u ludzi[1].
- gruczoły apokrynowe, uchodzące do mieszków włosowych. U ludzi występują głównie pod pachami oraz w okolicy krocza. Uaktywniają się one w czasie dojrzewania płciowego. Wydzielają pot głównie pod wpływem bodźców emocjonalnych, nie służą chłodzeniu. Zapach potu apokrynowego uważany był za cechę rasową lub osobniczą, jednak okazał się związany z rozkładem potu pod wpływem bakterii, może być więc usunięty przez odpowiednie postępowanie przeciwbakteryjne[2]. Stanowią formę chłodzenia ciała u zwierząt kopytnych, takich jak wielbłąd, osioł, koń czy bydło[3][4][5]. Gruczoły ceruminowe (produkujące wosk uszny), gruczoły mlekowe (produkujące mleko) oraz gruczoły rzęskowe powiek są zmodyfikowanymi gruczołami apokrynowymi[6][7].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Kazumasa Kurosumi, Susumu Shibasaki, Toshio Ito, Cytology of the Secretion in Mammalian Sweat Glands, 1984.
- ↑ Sławomir Majewski, Choroby skóry i choroby przenoszone drogą płciową, wyd. 1, 5 dodr, Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, [cop. 2010], ISBN 978-83-200-4707-3, OCLC 750970700 [dostęp 2020-10-07].
- ↑ R.W. Bullard, D.B. Dill, M.K. Yousef, Responses of the burro to desert heat stress, „Journal of Applied Physiology”, 29 (2), 1970, s. 159–167, DOI: 10.1152/jappl.1970.29.2.159, ISSN 8750-7587 [dostęp 2020-12-14].
- ↑ Vibeke W. Sørensen, Gaya Prasad, On the fine structure of horse sweat glands, „Zeitschrift für Anatomie und Entwicklungsgeschichte”, 139 (2), 1973, s. 173–183, DOI: 10.1007/bf00523636, ISSN 0340-2061 [dostęp 2020-12-14].
- ↑ G. Edgar Folk, A. Semken, The evolution of sweat glands, „International Journal of Biometeorology”, 35 (3), 1991, s. 180–186, DOI: 10.1007/bf01049065, ISSN 0020-7128 [dostęp 2020-12-14].
- ↑ The Common Integument, [w:] Henry Gray, Anatomy of the Human Body, 1918 [dostęp 2020-12-14] (ang.).
- ↑ Derm101 | Apocrine Units [online], web.archive.org, 21 kwietnia 2011 [dostęp 2020-12-14] [zarchiwizowane z adresu 2011-04-21].
